Behandeling lipoedeem met oedeemfysiotherapie

Wat is Lipoedeem?

Lipoedeem betekent letterlijk ‘vetzwelling’ en staat ook bekend als pijnlijk ‘vetsyndroom’. Het is een niet vaak voorkomende chronische aandoening van het vetweefsel die voornamelijk vrouwen treft en meestal pas zichtbaar wordt aan het eind van de puberteit. Het betreft grote hoeveelheden ongelijkmatig verdeeld vet onder de huid van de heupen, dijen, knieën en onderbenen. Minder vaak komt voor dat (ook) de armen zijn aangedaan. De verschijnselen komen overeen met die aan de benen. Deze vetcellen trekken ook vocht aan, vandaar de naam lipoedeem. ¹

Kenmerkend voor lipoedeem :

Symmetrie, beide benen/armen zijn aangedaan. Dit in tegenstelling tot lymfoedeem, dat zich ook aan één been of één arm kan voordoen. Handen en voeten zijn nooit aangedaan.
Bij afvallen neemt het aangedane vetweefsel niet of nauwelijks af.

Hoe ontstaat lipoedeem?

De oorzaak van lipoedeem is niet bekend. Erfelijke factoren lijken een rol te spelen. Ook hormonale factoren lijken een rol spelen, lipoedeem komt meestal tot uitdrukking in perioden van hormonale veranderingen: de puberteit, rond een zwangerschap of overgang. Lymfoedeem veroorzaakt geen lipoedeem. Maar bij lipoedeem kan wel een lymfoedeem-component ontstaan. In dat laatste geval spreekt men van lipolymfoedeem. ¹

Teveel eten of verkeerd eten zorgt niet perse voor het ontstaan van Lipoedeem, echter door gewichtstoename vindt er wel toename van (aangedaan)vetweefsel plaats en dit kan het proces versnellen / verergeren.

Andere factoren die lipoedeem negatief beïnvloeden zijn ²:

aanleg tot overgewicht / vetzucht;
te grote calorische inname;
lang zitten of staan;
te weinig spierarbeid;
warmte;
aanwezigheid van lymfoedeem/veneus oedeem;
veranderd zelfbeeld

Tevens blijkt bij lipoedeem vaak sprake te zijn van een minder sterk bewegingsapparaat: banden van enkels, voeten en knieën zijn zwak, er is vaak verminderde spierkracht en het ondersteunende bindweefsel is slapper. Daarnaast worden hartklachten en veneus oedeem (vocht dat zich ophoopt door een slecht functionerende bloedcirculatie) regelmatig gezien.

Dit maakt de behandeling gecompliceerd, want eerst moet worden vastgesteld welke aandoeningen bij een patiënte een rol spelen en aan welke aandoening prioriteit moet worden gegeven. Door de complexiteit van factoren kan het stellen van de diagnose soms lastig zijn. ¹

Hoe herken je Lipoedeem?

Het is belangrijk dat lipoedeem in een vroeg stadium wordt ontdekt. Hierdoor wordt de kans op verergering en complicaties mogelijk voorkomen. ²

zwaar, drukkend gevoel in de benen of armen
vermoeidheid in de benen / armen
pijn in de (opgezwollen) benen;
cellulitis (ook wel sinaasappelhuid genoemd);
snel blauwe plekken
kledingmaat van het bovenlichaam en van het onderlichaam verschilt twee tot drie maten;
problemen bij het lopen
gewrichtsproblemen (vooral knie- maar ook enkelgewricht)
drukpijn (pijn bij slechts lichte aanraking);
gewichtsproblemen, zonder aanwijsbare oorzaak;
handen en voeten zijn nooit aangedaan (ontbreken van zwelling aan de hand- en voetrug)
zeer regelmatig worden X-benen gezien
toename van oedeemklachten in de loop van de dag, vooral bij warmte
ongeveer 60% heeft een (al dan niet gediagnosticeerde) hypothyreoïdie (vertraagde schildklier werking

Lipoedeem kent verschillende stadia ²:

Stadium 1:

Dit kan jarenlang bestaan, de huid is zacht en regelmatig van consistentie en fijn knopig van vorm.

Stadium 2:

Hierbij wordt het huidoppervlak gekenmerkt door een grovere structuur, oneffen en harder. We spreken hier van een sinaasappelhuid, vaak wordt dit cellulitis genoemd.

Stadium 3:

Hierbij zien we grovere stukken vetweefselvermeerdering, walnootachtig van vorm, die de benen van vorm veranderen. In dit stadium komt vaak ook de lymfoedeem tot ontwikkeling.

Stadium 4:

Lipoedeem patiënten met overgewicht hebben de neiging om lymfoedeem te ontwikkelen, terwijl bij een normaal gewicht een lipoedeem jarenlang onveranderd kan blijven. Ook niet behandeld lipoedeem kan na 15 jaar een lymfoedeem tot gevolg hebben.

Oedeemfysiotherapie bij Lipoedeem — Bron: www.lipv.nl/Lipoedeem-Lipedema-Lipoedema-Lipodem.html

Stadium 1/2/3

Een geruststelling is hierbij belangrijk, niet iedereen met Lipoedeem belandt daadwerkelijk in stadium 3 of 4!

Behandeling lipoedeem met odeeemfystiotherapie

Behandeling van lipoedeem is geen eenvoudige zaak. Vaak wordt de diagnose niet of onjuist gesteld waardoor mensen bijvoorbeeld vetzucht wordt aangepraat en allerhande diëten worden geadviseerd zonder resultaat. Soms krijgen mensen onjuiste adviezen. Daarom is een correcte diagnose de eerste stap naar een goede behandeling.
Laat u goed informeren en voorlichten.

Aangezien het ontstaan van lipoedeem niet kan worden voorkomen, zal – indien noodzakelijk – de behandeling dan ook mede gericht moeten worden op factoren die lipoedeem negatief beïnvloeden. ²

Aanbevelingen zijn ¹:

Let op voor het ontstaan van overgewicht. Toename van vet op de plaatsen van lipoedeem zal door een dieet niet gemakkelijk meer verdwijnen! Volg bij overgewicht een dieet om toename te voorkomen. Bij een normaal lichaamsgewicht heeft afvallen geen effect op het lipoedeem.
Zorg voor voldoende lichaamsbeweging (met name fietsen, zwemmen, roeien, dansen, fitness, trampolinespringen en dergelijke). Vaak is een patiënt zich niet bewust van de verminderde spierkracht.
Draag overdag zonodig een aangemeten therapeutische elastische kous (TEK), steunpanty of lipobroek, om extra vochtvorming tegen te gaan en afvoer van lymfe te bevorderen. Steunkousen/panty zijn altijd nodig als er tevens sprake is van lymfoedeem en/of veneus oedeem, bijvoorbeeld na een trombosebeen.

Van belang is verder:

Als er sprake is van een duidelijke lymfoedeem component, kan soms aanvullende therapie worden gegeven zoals manuele lymfdrainage, intensieve verbandtherapie gevolgd door het dragen van aangemeten steunkousen/ panty.
Medicijnen hebben geen enkel effect. Gebruik van plastabletten kan zelfs extra risico’s opleveren. Ook het gebruik van allerlei apparaten die in kranten en tijdschriften worden aangeboden om overtollig vet en cellulitis te behandelen is zinloos.
Chirurgische behandeling in de vorm van wegzuigen van vet (liposuctie), bijvoorbeeld rond de knie of het onderbeen wordt niet of nauwelijks toegepast en kan beschadiging van lymfbanen en dus indirect lymfoedeem tot gevolg hebben. Soms is er wel een indicatie voor wegzuigen. Dit kan dan het beste in een multidisciplinair behandelprogramma plaatsvinden en in een centrum dat ervaring heeft met alle vormen van behandeling van lipoedeem en lymfoedeem. (polikliniekdeblaak.nl / drs. Boonen, gespecialiseerd in liposuctie bij Lipoedeem, houdt hierbij rekening met het lymfesysteem).
In sommige gevallen kan psychosociale hulp bijdragen aan het veranderen van een hun vaak negatieve zelfbeeld zodat mensen zich beter in hun vel kunnen gaan voelen.

Wat kan de oedeemfysiotherapeut voor u betekenen?

Hulp bij het stellen van de juiste diagnose.
Advies over de aandoening
Bindweefselmassage om pijnklachten in de benen te verminderen.
Bij jonge mensen tot 35 jaar in stadium 1 is een behandelplan in de vorm van compressie, koolhydraatarm dieet, sporten (trampoline) en manuele lymfdrainage te proberen.

Belangrijk hierbij zijn dat alle componenten strikt gevolgd dienen te worden voor een optimaal resultaat.

Helaas biedt dit geen garantie, er is nog geen onderzoek gedaan naar deze behandeling. Wel is deze behandeling met regelmaat uitgevoerd en als effectief ervaren.

Belangrijk is om samen met u te kijken naar wat voor u een geschikte behandeling is. Soms is dit alleen advies en het laten aanmeten van kousenpanty, soms kan de therapeut meer voor u betekenen.

Oedeemfysiotherapeuten bij Lipoedeem

Kijk hier voor onze oedeemfysiotherapeuten: oedeemfysiotherapie bij lipoedeem.